Tekst: Rynk Bosma
Date Nieuwland 1933-2021
‘De laatste regel is geschreven, de pen is neergelegd’, met die woorden werd de op 19 juli 1933 in Arum geboren Date Nieuwland gekarakteriseerd. Twee zinnen als een eresaluut voor de man die op 4 december 2021 overleed. Voor de kaatssport zal Nieuwland voor altijd verbonden blijven met het schoolkaatsen in Fryslân. Ter gelegenheid van het veertigjarig jubileum schreef Nieuwland in 2000 Schoolkaatsen in Friesland 1960-2000.
Maar de ‘warbere’ pen van Nieuwland heeft veel meer geschreven. In 1992 verscheen het jubileumboek De Oldehove Dag, een bekende kaatsklassieker, tien jaar later gevolgd door De klassieker met klassiekers: Leeuwarder kaatsclub ‘Sonnenborgh’ 1902-2002 over de kaatsclub LKC. Ook het jubileumboek van Onderling Genoegen uit Huizum met de eenvoudige titel OG Huizum 100 jaar (1907-2007) werd door Nieuwland geschreven.
Met de kanttekening dat Nieuwland bijna letterlijk vast hield aan het schrijven met pen op papier. En dat in eentijd van computers. ,,Hy koe moai skriuwe en ek yn in rap tempo. Hy hie sa’n licht hellend hânskrift, oan elkoar sa’t dat yn syn tiid leard waard. Hiel maklik te lêzen’’, zo herinnert Geert Braaksma zich. De inmiddels gepensioneerde onderwijzer en gewezen lid van de Schoolkaatscommissie uit Lollum maakte Nieuwland van nabij mee in de Schoolkaatscommissie.
Voor Nieuwland geen bekering tot de typemachine, ook het gemak van de computer met de bijbehorende grote voordelen ging aan Nieuwland voorbij. De onlangs door de KNKB onderscheiden Braaksma zat dertig jaar in de Schoolkaatscommissie. Nieuwland was een uitermate correcte man, iemand ‘Dy’t iderien stean seach’, attent en alert, zo herinnert Braaksma zich. Maar ook een man met een ietwat archaïsch woordgebruik dat in zijn schrijven terug was te vinden.
Nieuwland mocht in 1947 het zelf ervaren wat het is een ‘schoolkampioenschap’ te winnen. Hij deed dat voor de ULO-school in Witmarsum en herinnert zich nog hoe het jongenspartuur in een rode jeep van boer Smid vanaf Sonnenborgh in Leeuwarden in Leeuwarden terug ging naar Witmarsum waar het drietal met de krans om feestelijk werd ontvangen in café De Gekroonde Roskam. Als hoofd van de openbare lagere school in Sint-Jacobiparochie maakte Nieuwland het opnieuw mee, deze keer als betrokken toeschouwer en meelevend onderwijzer.
Onderwijzers hadden in de vorige eeuw veel waarde voor de kaatssport, veel meer dan in de laatste decennia van deze eeuw. Nieuwland was hoofdonderwijzer in Sint-Jacobiparochie en verhuisde daarna naar Leeuwarden om hoofd te worden van de Krijn van den Helmschool. In 1973 werd hij lid van de Schoolkaatscommissie om in 1975 de legendarische ‘master Fokkema’, Bauke Jan Fokkema uit Peins, op te volgen als voorzitter. Volgens Braaksma was Nieuwland een geheel ander persoon dan de ietwat breedsprakige Fokkema.
Nieuwland knoopte als voorzitter de opmerking van een van de winnende meisjes tijdens een prijsuitreiking goed in zijn oren: ‘Ik hoopje dat dy man net te lang praat’. Beminnelijk, doelgericht en bescheiden. Toen het jubileumboek over het schoolkaatsen ter sprake kwam had Nieuwland al een ‘opsetsje’ gemaakt. Niet dat het dan zo moest worden uitgevoerd, maar meer een raamwerk voor het jubileumboek. Een belangrijke reden voor dat boek was de omissie dat de uitslagen van het schoolkaatsen ontbraken in het jubileumboek van de KNKB uit 1997.
Nieuwland heeft nooit een auto gehad, hij reisde per trein of op de fiets. ,,By rein helle ik him op.’’ ‘Wy ha wer wat klear Braaksma’ zo luidde het begeleidende commentaar als er per post weer een handgeschreven epistel op de deurmat van huize Braaksma in Lollum lag, gereed om uit te typen. ,,Om it yn ûnderwizerstaal te sizzen, hy hie altiten in tsien op skriuwen’’, zo zegt Braaksma.
Een leven dat waardevol is geweest voor de kaatssport. Een leven samengevat in de woorden ‘De laatste regel is geschreven, de pen is neergelegd’. In de wetenschap dat hij iets waardevols heeft nagelaten aan de kaatssport.
)(7).png)
