Willem de Haan 1953-2025
Tekst: Rynk Bosma
Foto's: KNKB en Kaatsmuseum
Het waren tijdens de Hoofdklaspartij in Heerenveen dit jaar profetische woorden van Willem de Haan: ‘Soe net te lang mear wachtsje, want ik tink net dat ik de Kryst helje.’ Een verzoek om een gesprek in verband met het jubileumboek over kaatsvereniging Nut & Nocht uit Damwâld dat in 2027 100 jaar bestaat. Op 21 november kwam er een einde aan het leven van de al geruime tijd ernstig zieke Willem de Haan. Tien jaar voorzitter van Nut & Nocht, elf jaar lang was hij actief als lid van het hoofdbestuur van de KNKB. Willem werd in 1994 benaderd door de toenmalige voorzitter Johannes Westra van de KNKB. Als opvolger van Janneke Pagels. In april 2005 nam Willem afscheid van het hoofdbestuur.
Willem werd op 7 maart 1953 geboren als jongste zoon van Pieter de Haan. In toen nog Akkerwoude, een toen nog zelfstandig dorp met een rijk verenigingsleven dat verweven was met onder andere een eigen ijsbaan en de eigen kaatsclub Nut & Nocht. Heit Pieter de Haan was PC-winnaar in 1945 en 1951 en hij gold als de stabielere helft van de ‘Haantsjes fan Holwert’, vereeuwigd in het boek De Haantsjes fan Holwert van Gerrit Lettinga. Lettinga legt daarin op ontroerende wijze uit waarom Pieter stabieler was dan broer Hiele.
In bepaalde opzichten was Willem ook stabiel. ‘Ast mei Willem fuort wiest te keatsen dan barde der altiten wol wat. It wie nea saai’, zo herinnerde een maat van toen zich. In zekere zin de wapenspreuk van pake Ieme die zijn beide zonen steevast de boodschap meegaf: ‘Se moatte al witte dat jimme even del west ha.’ Maar voor Willem ook de druk van ‘soan fan’ wat hem overigens niet verhinderde om lange tijd actief te zijn op het kaatsveld.
In 1968 kaatste Willem zijn beste Freule, Akkerwoude wist toen de derde omloop te halen. Tegen Wijnaldum in de tweede omloop werd het ‘alles oan ‘e hang’ met Akkerwoude als winnaar. Germ Beintema schreef toen: ‘Waarin Willem de Haan, zoon van oud-kaatser Pieter de Haan, uitblonk.’ Ook later behaalde Willem in de kleuren van het shirt van Nut & Nocht prijzen op de afdelingspartijen. Zo won hij in 1977 een vijfde prijs op de Bond in Franeker samen met Jarich van der Veen en Gerrie Wiersma. Op Hemelvaartsdag in Tzummarum werd eerder ook al een ‘lytse preemje’ behaald in dezelfde samenstelling.
In 1994 zei KNKB-voorzitter Johannes Westra tegen Willem ‘Do moatst yn it haadbestjoer’. ‘Ik sei doe tsjin Johannes ‘Dat kin wol, mar dan moat Ikkerwâld in haadklassepartij ha’. Dat hat doe gjinien witten en it is ek net bekend makke.’ Zo vertelde Willem op 2 september van dit jaar nog. ‘Rimpen en fûleindich’ zo karakteriseerde hij zich bij zijn afscheid in 2005. Tien jaar voorzitter Nut & Nocht, tien jaar voorzitter van het federatiebestuur. ‘Mar ik fûn it net ferkeard dat der in Wâldpyk by al dy klaaikluten yn it haadbestjoer kaam te sitten. Ik bin noch echt ien fan ‘hie, sie en mie’, bin en fiel my in echte Wâldpyk.’
Het eerste jaar van Willem in het hoofdbestuur was dus 1994, een in andere opzichten toch ook bijzonder jaar voor hem. Want op 17 januari overleed Sikke Tjibbes Wiersma. Bijna 80 jaar, de man van het dorpsleven van Akkerwoude. Met altijd die pet schuin op zijn hoofd, legendarisch in ‘it keatslân’ en ‘aaisikerslân’. Van onschatbare waarde geweest in de jeugd van Willem. Mentor, een soort ‘twadde heit’ die hem de liefde voor de natuur bijbracht. ‘De dei fan syn begraffenis reinde it sêft...Ik seach in freon oan en wy tochten itselde: ljippewaar…Sikke syn waar…’, zo eindigde Willem zijn prachtige eerbetoon aan Sikke Wiersma in februari 1994 in de WIS-IN.
Willem was als hoofdbestuurslid de medebedenker van Yn it fjoer fan it spul, een competitievorm met een promotie en degradatiesysteem. In 1998 volgde hij Thom Dijkstra op en nam de portefeuille PR en sponsoring van hem over. Het binnenhalen van Philishave uit Drachten en het opnieuw binnenhalen van de Friesland Bank noemde Willem in zijn afscheidsinterview in 2005 als zijn hoogtepunten.
Ook zei Willem bij zijn afscheid als HB-bestuurslid toen: ‘Eins hie ik op myn 25ste witte moatten wat ik no op myn 52ste wit.’ Twee decennia later zou je die uitspraak kunnen variëren met ‘Eins hie ik op myn 27ste witte moatten wat ik no op myn 72ste wit.’ Het is dan begin september 2025, de zomer danst de tango van overleven met zijn natuurlijke opvolger die deftig ‘herfsttij’ wordt genoemd. Willem voor zijn huis op een stoel op een qua zon genadige nazomerdag. Nog meer dan in 2005 bij zijn afscheid als HB-lid, ondervond Willem toen de waarheid van zijn uitspraak van toen: ‘Tink der wol om: wy binne hjir mar yn it ‘speelkwartier.’
‘De lêste dûns fan Willem en Marrie gie op de muzyk fan Bette Midler. The Rose’, zo herdacht Geert van Tuinen hem zaterdag beeldend op Omrop Fryslân. Het beeld en het karakter van een emotionele, temperamentvolle Wâldman die geen blad voor de mond nam. En ook zo eerlijk was te bekennen: ‘Ik ha betiden rûch libbe.’ Sinds 1995 inwoner van Heerenveen, met het uitzicht op een nieuwe liefde: de golfbaan.
Maar dat andere beeld blijft nog meer hangen. Willem voor even in de winter terug bij de Snûter, het clubgebouw van Nut & Nocht. Op een hek starend over de roerloze watervlakte van een ijsbaan in wording, het ondergelopen kaatsveld. Kijken naar de ‘boarterstún’ van eigen leven, de grijze winterlucht weerspiegelde zich in het vlakke water, net zo vluchtig als het leven zelf. Het kreeg op dat moment een vervolg in de vochtige ogen van een emotionele Willem.
Want eerlijk is eerlijk, wonen in Heerenveen voelde voor Willem als een soort van ‘Elba aan de Tjonger’, hoe mooi het uitzicht ook was op het golfterrein. In Ikkerwâld voelde Willem zich echt thuis. Kleurrijk, ‘rimpen’ en direct, niet altijd even gemakkelijk maar wel alles volgens de wapenspreuk ‘Se moatte al witte dat jimme even del west ha’ van de Haantsjes. ‘It fjoer’ van het speelkwartier van Willem is voor eeuwig gedoofd, de kaatswereld mag Willem de Haan dankbaar zijn dat hij even ‘del west hat’.
Het hoofdbestuur van de Koninklijke Nederlandse Kaatsbond (KNKB) in 1997. Staand v.l.n.r.: Tinus Boomstra (Franeker), Willem de Haan (Heerenveen), Sake Saakstra (Warga), Thom Dijkstra (Wier) en Wally Brouwer (Damwoude). Zittend v.l.n.r.: Paulus Groenendijk (Pingjum), Johannes Westra (Beetgum), Frans Dijkstra (Beetgum) en Jan N. Kuipers (IJsbrechtum).
