Tekst: Rynk Bosma
Foto: Henk Bootsma
In november van dit jaar hengelt Jan Jelle Jongsma de veertig jaar binnen en al jaren is zijn naam als klassementswinnaar verbonden met de categorie 30 Plus. Voor Jongsma is dat vooralsnog niet genoeg, hij wil nog een keer op de PC staan. Debuteren dus met 39 jaar, een mooie ambitie en waarom ook niet?
Het was de Harlinger Dreeuwes Smedinga die op deze leeftijd nog de PC voor het eerst wist te winnen. Sterker nog, hij deed dat in de eerste helft van de jaren zestig zelfs twee jaar achter elkaar. Dus ambitie doet leven, zo redeneert ook Jongsma. Misschien is hij dan wel de oudste debutant ooit op de PC, maar dat lijkt eerst nog voer voor de archiefvreters voordat die titel kan worden opgeëist. Zoals het nu lijkt misschien wel met de jeugdige opslager Redmer Zaagemans en Michel Nesse en Jongsma dan in het achterperk.
Tegenwoordig woont Jongsma in het dorp van Nut en Nocht, Damwâld dus, maar hij groeide op in Goutum - ‘Doe’t dat noch in echt doarp wie’ – en alleen de gestaalde geheugens zullen weten dat Jongsma ooit in de finale van de Freule stond. En dan niet als veredelde balkeerder, maar in de zwaarste functie die op zo’n dag denkbaar is. Voorbest op en achterin in de clubkleuren van Goutum met het ietwat gemakzuchtige talent Kanter de Bildt in het voorperk en Marc de Jong voorminst op en buiten het perk.
Het is dan het jaar 1997 en wie de geschreven kaatshistorie over die dag leest bekruipt het gevoel dat de toch geweldige prestaties van Jongsma ietwat stiefmoederlijk werden weg gemoffeld ten faveure van (later) bekendere namen. Op Kaatshistorie.nl bijvoorbeeld geen actiefoto’s van Jongsma, wel van Herman Vijlbrief, uiteraard winnaar Cornelis Terpstra en ook Daniël Iseger van Huizum, die in de halve finale verloor van Goutum, is in een actiefoto gevangen.
Met pa Jack Iseger die ook toen al de krant wist te halen door zijn zoon honderd gulden te geven met de woorden ‘Hier jongen, die meier hest echt ferdiend’. En zo kwam Jack zijn afgesproken belofte na.
Natuurlijk had Goutum Vrouwe Fortuna mee maar wie heeft dat niet als je erin slaagt de eindstrijd te bereiken. In ieder geval begon Goutum met de nodige schroom aan de eerste omloop. ,,Wy wienen sa ûnder de yndruk fan de omjouwing, keatse foar sa folle minsken dat wy samar mei 4-0 achterkamen.’’ Coach Murk Miedema schudde even aan de jongensboom en daarna liep het voortvarend. Met 5-4 winnen om vervolgens tegen de plaatselijke favoriet Wommels aan te treden met Herman Vijlbrief junior als grote naam. Onbekommerd wandelden de Goutumers richting die andere favorieten, Witmarsum met onder andere Folkert van der Weij, Pier Piersma en Karel Nijman. De krant sprak van ‘een plotselinge inzinking’ om de winst van Goutum op Witmarsum te verklaren. Jongsma: ,,Wy pakten alle kearen op seis gelyk it earst’’, kun je ook opvoeren als verklaring natuurlijk.
In de halve finale trof Goutum de éénpitter Daniël Iseger die het bijna alleen moest doen. Goutum had, opnieuw volgens de krant, ‘Niet over gebrek aan geluk te klagen’. Het wordt 5-5 en 6-6 en ,,Ik moast opslaan, der kaam in keats by de middenline. Daniël mikte achteryn oer my hinne, in pear sentimeter kwea, doe wienen wy net ûngelokkich.’’
De eindstrijd tegen het Minnertsga van Cornelis Terpstra die dezelfde rolverdeling in dat partuur had was uiteindelijk een kansloze onderneming. Bovendien had de roodgele formatie het geluk gehad van een staand nummer. En wat is kansloos als je op 4-3 met 2-6 voorstaat. Jongsma miste tweemaal het perk en Terpstra maakte het met een zitbal af. Op 5-3 en 6-4 miste Jongsma het perk opnieuw. ,,Mar wy wienen fansels út de skroeven mei dy twadde priis.’’
Het was voor Jongsma merkwaardig genoeg de enige keer dat hij op de Freule meedeed. Hoewel hij dus de gehele dag voorbest opsloeg en in het achterperk stond en zo de finale wist te halen werd Jongsma na afloop qua aandacht min of meer stiefmoederlijk behandeld. Althans als je het met de ogen van nu terugleest, wel veel aandacht voor bijvoorbeeld het verliezende Huizum van Daniël Iseger. Misschien wel een voorbode van wat er in het vervolg met Jongsma gebeurde.
,,Ik ha der in soad foar dien en ek in soad litten’’, zo zegt Jongsma nu. Toewijding genoeg bij Jongsma die altijd twee keer per week trainde en vanaf 2003 die goede gewoonte meenam naar Onderling Genoegen (OG) in Huizum. Want inmiddels woonde Jongsma zelfstandig en in Huizum trof hij de maten Erik Seerden en Rudmer van der Meer en vormde zo toch wel een geducht partuur op bijvoorbeeld de Bond. In 2005 met 5-3 voor op Hemelvaartsdag in Tzummarum tegen het geduchte Minnertsga met Chris Wassenaar. Met vijf eersten gelijk toch nog verbannen naar de douche, ,,Dy lêste fjouwer ballen fan Chris ha we doe allinne mar heard.’’
Hoewel Jongsma in de categorie 30 plus door de kortere opslagafstand meer macht heeft aan de stuit, gaat zijn voorkeur toch uit naar een plek in het perk. Mooie herinneringen aan de Bond in Franeker waar hij nooit een prijs won, maar wel mooie kaatservaringen met Johan van der Meulen voor Nut en Nocht uit Damwâld en Erik Seerden voor OG Huizum. Voorheen altijd in het achterperk, de laatste twee jaar bij jongere maten ook vaak in het voorperk. De huisvlijt op het trainingsveld van Jongsma werd na de Freule niet echt beloond. Altijd kaatsen in eerste of tweede klas en bijna altijd de sporttas pakken in de eerste of tweede omloop.
Om moedeloos van te worden. Op basis van die ontmoedigende ervaringen is Jongsma dan ook een groot aanhanger van het rankingsysteem. Laat de cijfers spreken en ban de persoonlijke voorkeuren van TC-leden zo veel mogelijk uit, zo zegt hij. ,,Mei de ranking hie ik yn it ferline in earliker kâns hân.’’ Graag was hij officieel eerste klasser geworden, hij vindt ook dat hij daar een tijd wel recht op had. Maar hij werd nooit geselecteerd net als bijvoorbeeld Marco Lautenbach die ook altijd buiten het selectiebeeld bleef.
Reden om na verloop van tijd af te haken en zich te beperken tot federatiepartijen en ‘wilde’ partijen. Natuurlijk werd dat in het verleden door velen gezien als ‘de krânse even ophelje’ omdat Jongsma te sterk was voor dat niveau. Sinds enige jaren is daar verandering in gekomen. Vorig jaar een krans in Húns met Zaagemans en Riemer Hoekstra uit Ee op de eerste klas en dergelijke resultaten hebben een stimulerende invloed op Jongsma. Hij wil meer in 2020, met als einddoel dus debuteren op de PC. Want dat zit Jongsma nog het meest dwars, nooit op de PC gekaatst. Privé krijgt hij alle ruimte van zijn vrouw Jacqueline die hij ontmoet heeft op het kaatsveld. En mocht het niet slagen dan kan hij altijd nog op pad met dochter Lyanne die vorig jaar in Húns een krans won met Anna Lotte van Beem en eerder in Bolsward een premie met Lieke Triemstra.
Ook is Jongsma een trouwe deelnemer aan diverse zachte bal wedstrijden, met de koningstitel van het Horeca Straatkaatsen op 2 juli 2011 als absoluut hoogtepunt in de tijd dat er nog 83 parturen deelnamen. Voor Jongsma een geweldige kaatsdag met de ervaren kaatsers Sjoerd Boonstra en Johan Binnema, beiden uit Akkrum. Bovendien zijn enige gouden horloge dat hij wist te winnen. Vorig jaar stond deelname aan de 30 Plus in de eerste helft van het seizoen de ambities van Jongsma in de weg. Dit jaar dus die ene uitdaging: meedoen op de PC.
.jpg)
